donderdag 16 oktober 2014

De toekomst van het onderwijs

We leven in een samenleving waarin alles steeds sneller verandert. Ook het onderwijs ontkomt hier natuurlijk niet aan. Dat is maar goed ook, want zo'n belangrijk maatschappelijk systeem zal altijd diep geworteld moeten zijn in die veranderende omgeving.

Op veel plekken wordt nagedacht over hoe het onderwijs zou moeten veranderen. Soms vanuit radicale veranderingstheorieën en soms vanuit het perspectief van de geleidelijke werking van innovatieve 'olievlekken'. Interessant is om die verschillende bronnen eens met elkaar te verbinden en daarmee zo neutraal mogelijk de gemene deler van de huidige onderwijsinnovaties te benoemen.

Collega Albert Rouschop en ik hebben dit gedaan in de vorm van discussiefilm. We gebruiken deze vaak om discussies op te wekken en daarmee zowel de deelnemers als onszelf een concreter beeld te geven van het onderwijs in de toekomst. Beelden en ideeën die vervolgens weer hun weg vinden naar de ontwikkeling van nieuwe onderwijsconcepten en leermiddelen.

vrijdag 16 mei 2014

Effectiever leren in een digitale samenleving

We leven in een snel veranderende samenleving. Om in te kunnen spelen op deze veranderingen is voortdurend leren en innoveren noodzakelijk. In het onderwijs is daarbij veel aandacht gericht op het verbeteren van het leren door gebruik te maken van digitale devices en ICT-toepassingen. De aanname is vaak dat dit vernieuwend is en dat we daardoor ook effectiever en meer leren.

Toch is deze redenering wel heel erg kort door de bocht. Als het effectiever is, dan moet dit onderbouwd kunnen worden met behulp van de leertheorieën en met goed onderbouwd wetenschappelijk onderzoek. Dit laatste is vaak nog wat lastig omdat de nieuwe digitale leermogelijkheden nog niet zo lang geleden geïntroduceerd zijn. Maar het eerste moet absoluut kunnen. In deze film vindt u een aanzet bedoeld om met elkaar de juiste discussie te kunnen voeren.

vrijdag 14 februari 2014

De toekomst van het schrijven

Het digitale tijdperk stelt andere eisen aan de school. Bijvoorbeeld in de vorm van nieuwe leermiddelen en andere vormen van onderwijs organiseren. Maar het is ook de bron van discussies over de zin en onzin van vakgebieden. Vanuit dit perspectief is het noodzakelijk om samen goed na te denken over de betekenis van handschriftontwikkeling en schrijven binnen de basisschool.

De oppervlakkige gedachte is dat het toetsenbord een goed handschrift overbodig heeft gemaakt. En dat het een kwestie van tijd is dat het vakgebied gaat worden afgevoerd van het lesrooster.

Toch is er ook een andere beweging zichtbaar. Steeds meer onderzoekers tonen aan dat schrijfonderwijs niet alleen tot doel heeft om een mooi handschrift te ontwikkelen. Zij rapporteren dat schrijven de kern raakt van persoonlijke ontwikkeling, onmisbaar is voor de leren lezen en spellen en ook van wezenlijke invloed is op de effectiviteit van het leren zelf. Er zijn zelfs wetenschappers die een verband menen te zien tussen de toename van dyslexieproblemen en de verminderde aandacht voor het schrijven.

Al met al voldoende aanleiding om eens goed in te zoomen op het vakgebied en de bijbehorende vaardigheid. Niet om terug te willen keren naar het verleden, maar juist om een goede inschatting te kunnen maken van de plaats van schrijfonderwijs in de basisschool in de toekomst.

Vanuit dit doel hebben wij een film gemaakt met als titel 'De toekomst van het schrijven'. Misschien helpt het u bij de discussie die in ieder geval gevoerd moet worden.



Met dank aan Judith Veldhuizen.

Literatuur:
  • Bara, F. & Gentaz, E. (2014). Haptics in teaching handwriting: the role of perceptual and visuo-motor skills.
  • Francken, J. (2013). Schrijven versus typen: wat zegt de neurowetenschap?
  • Haapala, E. e.a. (2013). Associations of Motor and Cardiovascular Performance with Academic Skills in Children.
  • James, K.H. (2010). Sensori-motor experience leads to changes in visual processing in the developing brain.
  • James, K.H., & Engelhardt, L. (2012). The effects of handwriting experience on functional brain development in pre-literate children.
  • Longcamp, M., Zerbato-Poudou, M.T., & Velay, J.L. (2005). The influence of writing practice on letter recognition in preschool children: a comparison between handwriting and typing.
  • Longcamp, M., Boucard, C., Gilhodes, J.C., Anton, J.L., Roth, M., Nazarian, B., & Velay, J.L. (2008). Learning through hand- or typewriting influences visual recognition of new graphic shapes: behavioral and functional imaging evidence.
  • Sulzenbruck, S., Hegele, M., Rinkenauer, G., & Heuer, H. (2011). The death of handwriting: secondary effects of frequent computer use on basic motor skills.

vrijdag 31 januari 2014

De toekomst van het onderwijs en de rol van ICT

Wat wordt er veel gepraat en geschreven over de toekomst van het onderwijs en de rol die ICT hierin kan hebben. Vaak voortkomend uit high tech-toekomstvisies, waarin de hype het vooralsnog op alle fronten wint van de bewezen effecten. En waarin steevast onvoldoende aandacht is voor de huidige praktijk. Die is er niet zomaar. Het is geen weeffout in de geschiedenis van de school.

Tegelijkertijd is de bestaande situatie geen reden om niet te zoeken naar de vernieuwingen die het leren effectiever kunnen maken. Want hoe je het ook wendt of keert, we gaan naar een kantelpunt. Een punt waarop er, mede door een goede facilitering vanuit de ICT, vele nieuwe mogelijkheden gaan ontstaan.

Daarbij komt echter wel een andere geschiedkundige denkfout aan de orde. Wij zijn namelijk gewend om te denken in termen van (industriële) massaoplossingen, waarbij de ideale vorm vrijwel overal gelijk is. Daardoor gaan voorspellingen meestal ook uit van een nieuw, overzichtelijk, beheersbaar en stuurbaar onderwijssysteem. Dat zal, net als bij alle andere maatschappelijke systemen, echter niet meer het geval zijn. De ideale school wordt een school op maat van de doelgroep, gebaseerd op het onderwijsconcept dat daarbij past. Deze zal vele gedaanten hebben, waarbij er niet snel sprake is van goed of fout. Het zal juist deze denkruimte zijn die het mogelijk maakt om een nieuwe kwaliteitsstap te maken. Met een belangrijke rol voor netwerken en ICT en met een verantwoordelijkheid die laag in de organisatie ligt.

Wilt u samen met anderen doordenken wat dit voor u kan gaan betekenen? Misschien kan het bekijken van de onderstaande discussiefilm een mooie aanzet zijn.


Met dank aan Albert Rouschop